Bir zamanların en gözde yakınmalarından biri aydınlarla halk arasındaki kopukluktu; bu yakınma evvelâ "aydınlar" diye bir sosyal sınıfın, kendi kendini idâme ettirebilecek derecede varlığını ve şahsiyetini isbat ettiği varsayımına yaslandığı için şüpheli görünüyor şimdi bana. Aydın, şehir hayatının, şehir kültürüne zemin teşkil edebildiği zamanların ürünü. Bizde bir şehir

Enine boyuna düşünüp tartmadan kabullendiğimiz "müteârife"ler, zaman zaman düşüncenin verimliliğini kısırlaştıran tuzaklara dönüşebiliyor: "Eğitim"in kime, ne zararı vardır? En büyük düşmanımız cehâlet ise cehâletin ilâcı eğitim değil midir? Eğitime verdiğimiz anlamın birden çok cinsiyeti var: insanı edeb ve terbiye sahibi kılmak, genel kültür kazandırmak,

Sevgili arkadaşım Peter, Bugün Türkiye'ye gelişimin ilk yılı doldu. Artık Türkçe'yi epey söktüm sayılır; sokak Türkçesi'ni ilk üç ayda çat—pat öğrenmiştim ama şimdi gazete okuyabilecek, televizyonda konuşulanları tam olmasa bile anlayabilecek duruma geldim. Senin de Türkçe çalıştığını bildiğim için ortaklaşa pratik yapmak amacıyla

Her kış böyle olur; havalar soğuduğunda, kuru dallar nemli—donuk toprağa karıştığında ve poyraz rüzgarları hırçın esmeğe başladığında biz Ortayaylalılar hep aynı şeyi düşünürüz: Kar yağmalıdır; şimdi kar mevsimidir. Evet, belki pek haksız, belki pek romantik, belki pek bencilce bir arzudur bu ama hepimiz isteriz: Şimdi kar mevsimidir ve kar

Her yılbaşı gecesi yaklaşırken Türkiye'de gâhi zaman alenî, gâhi zaman üstü örtülü bir "hayat tarzı" gerilimi yaşanır: Muhafazakârlar Yılbaşı kutlamasına evvelâ bir içtihat itirazı getirerek Hıristiyan kültürünün önemli rükünlerinden birini "%99'u Müslüman" bir toplumda tes'id etmenin yanlışlığını ve daha sonra

Ülkemizde siyâsî mücadele artık zihin selâmetini tehdit edecek boyutlara kadar taştı. Siyâsetin bu derece ana mecraından dışarı çıkması, üretilen siyâsetin kalitesini de gizleyen bir vazife görüyor. Bu herc ü merc içinde zihin selâmetini temin ve idare eden bütün temel mefhumlar birbirine karıştı. Böyle bir vasat içinde kelimeler, fikirler ve siyâsetler

"The Mıh" diye bir başlık görünce şaşırıyorsunuz; kırk yıllık Kânî'nin fötr şapka ile mescide gelmesi gibi bir şey. The Mıh, Alev Alatlı'nın son romanı "Schrödinger'in Kedisi"nden bir bölüm başlığı. Niçin "The Mıh" başlığının seçildiğini yazar bir yerde

Elmalılı Hamdi Yazır'ı çoğumuz İslâm âlimi, ondan daha azımız müfessir, daha yakından bilenler fakih olarak tanır fakat onun sağ elinin baş ve işaret parmaklarının tırnaklarını biraz uzun tutarak zaman zaman kâğıtları, ince kartonları bu iki tırnak arasında kabartarak güzel yazılar yazdığı, küçük çiçekler yaptığı herhalde pek azımızın mâlumudur.

Şüphesiz ki bir insan, ömrü boyunca hiç felsefe kitabı okumamış olsa da gündelik hayatın gereklerini yerine getirmek açısından bir eksikle karşılaşmıyor ama bu, o kişinin felsefeyle hiç ilgilenmediği anlamına gelmiyor: "Ben neyim ve kimim, nereden gelip nereye gidiyorum, neyi, ne kadar bilebilir ve anlayabilirim; benimle diğer varlıklar arasındaki ilişkinin

Coğrafyaya bağlılık, gurbet duygusunu da izah eder; elbette başka kültürlerde de gurbet kavramının yakın ve uzak benzerleri mevcuttur ama gurbeti bizim kadar yakıcı terennümlere konu edinen var mıdır bilmiyorum. Cumhuriyet tarihimiz boyunca Rum ve Ermeni vatandaşlarımıza karşı gösterilen resmî ve gayrıresmî tedirginlik pek az yerde gizlenebilmiştir. Millî Mücadele cephelerinde hasım

Devlet-i Aliyye siyâseten tasfiye edilirken Osmanlı coğrafyası da sıklet merkezine doğru büzülmekten kurtulamadı. Anadolu'yu sıklet merkezi olarak kabullenmemiz, hiç şüphesiz hepimizin rahle—i tedrisinden geçtiği Cumhuriyet eğitim ve kültürünün eseridir. 1913'te Rumeli elden çıktığında umur görmüş Osmanlılar, "Devlet—i Osmaniye'nin ciğeri söküldü"

Ciddi de olsa "ti" miydi bilmiyorum; bundan önce "Birkaç fotoğrafa bakarken düşündüklerim" başlıklı yazıyı kapaktan tanıtmak inceliğini gösteren editör, "68'lilere ciddi ti" ibaresini uygun görmüş. Ti değildi elbette, daha ziyade hüzün ve gençlik heyecanlarının köpüğünden arta kalan şeyin burukluğu; hepimize hisse düşüren

Değişmek, mesafe almaktır; tarihle ilgilenmek, değişimi farketmenin kaçınılmaz yollarından ilki. Ne var ki tarih bilgisi, kendi başına nötr ve olguları olduğu gibi aksettiren bir vizyon vermiyor; tarihe eğilirken hakikatle yüzyüze gelmeye ve onun bütün sonuçlarını olduğu gibi kabullenmeye hazır bir hâlete bürünmek gerek. Hakikate saygılı olmak, ideolojik düşünce kolaylıklarına alışanlar

3 Temmuz 1999 tarihinde yine bu sütunlarda "Devlet ve Bilim İlişkileri tarif edilmelidir" başlığı altında ilimle devlet arasındaki mesafeyi yeniden gözden geçirmeyi teklif eden bir yazım yayınlandı; bu yazıda "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir" vecizesini dağlara taşlara yazmamıza rağmen "devlet aklı"nın siyaset üretip

Güzel silâhları severim; sadece işlemesi veya süsü ile değil tasarımı ve kalitesi ile de nefes kesecek derecede güzel silâhlar yok değildir, hiç olmazsa içlerinden birini satın alıp muhafaza etmek, "kara gün dostu" veya "takma yürek" gibi alışıldık avuntularla çoluk çocuğun erişemeyeceği bir yerde saklamak her standart

Bu asrın başlarında din ve devlet ilişkilerinin niteliği hakkında bir avuç siyâsî entellektüelin dışında kimsenin fikri yoktu; Türk kamuoyu laiklik kavramını Cumhuriyet'ten çok sonra tanıdı, 1970'li yıllarda iyice âşinâlaştı, 90'lı yıllarda ise neredeyse ezberleyecek kadar yüz—göz oldu. Devletin laikliği bu derece ısrarla vurgulaması,

İlim, hüner, zenaat, mârifet, ehliyet veya sanat; birini veya birkaçını edinmek için belki bir ömür boyunca uğraşıp didindiğimiz, evlâtlarımıza, gençlerimize kazandırmak için üzerinde hassasiyetle titreyip nice fedâkarlıklara giriştiğimiz meziyetler. Moda haline gelen frenkçe tâbirlerle "titr" veya "kariyer" diye adlandırdığımız bu hasletlerin yekûnu, bir yerde yetişmiş insan

Moskova'nın geniş bulvarlarında gördüğüm onca şaşırtıcı nesne arasında en beklenmedik olanı Tarkan'ın konser afişiydi. Moskova herşeye rağmen bir dünya başkenti; nüfusu onbeş milyonu bulan bir dünya başkentinde, sayıca az, spesifik bir topluluğa değil de bilumum Moskova gençliğine hitab eden bir Türk sanatçısının afişini görmek beni sevindirmeliydi;

İngilizlerin efsânevî başvekillerinden Churchill'in en büyük zevkini asla tahmin edemezsiniz; herhalde rahmetli Şevket Rado'nun o güzel Hayat mecmuasında okumuş olmalıyım: Churchill, boş vakitlerinde, mâlikânesinin koca bahçesinin bir kenarında tuğla ve harç ile duvar örerek eğlenirmiş. Duvar belli bir yükseklliğe erişip de tamamlanınca uşaklar duvarı yıkıp, yenisi

"Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol" sözünün hakikatini çoğu kere zihnimizde evirip—çevirmeden kabul ederiz; dürüstlüğün ve nâmuskârlığın ilk lâzımesi bu değilse nedir ki? Bu kabul, göründüğü gibi olan veya olduğu gibi görünen şeylerin öteki boyutlarını irdelememizi gizliden gizliye engelliyor mu? Belki yadırgayacak, belki "

Seçim sonuçları ilk hamlede "milliyetçiliğin yükselişi" olarak değerlendirildi; en çok oy alan iki partinin milliyetçilik anlayışları birbirinden farklı olsa da hâricen bu yorumun isâbetli olduğu söylenebilir. DSP ve MHP'ye yönelen toplam % 40 civarındaki oy desteği, hükümeti kurması muhtemel bu iki partiden daha milliyetçi siyâsetler izlemesinin talep

Bilmem hangi seçim mağlubiyetinden sonra İsmet Paşa'nın "nankör millet" diye kahırla söylendiği rivayet edilir; söylemiş midir, söylememiş midir bilinmez ama en azından İsmet İnönü gibi mantığını duygularına galebe ettirmekle tanınmış bir siyâsinin, kalbinden geçirmiş olsa bile inkisârını alenen böyle bir kelimeyle ifade etmiş olmasına ihtimâl verilemez.

Bir Zaman yazısında "köylülük"ten bahsetmiştim; son seçim kampanyasında şahit olduğumuz estetik sefâletten yakınırken, "Tebessüm etmek yerine sırıtan aday fotoğraflarını gördükçe köylü zevkinin şehirlerde nasıl egemenlik tesis edebildiğini daha yakından fark ettik (...) Paraysa para, imkânsa imkân; peki bu köylülüğün, bu zevksizliğin, bu iptidailiğin sebebi ne?" cümlelerindeki

İki gazetemizin anlamlı "kültür" hizmeti, birer hafta arayla birbirini izledi; daha önce teflon tava, cam kâse, çürük kurşun kalem, cep telefonu, masa örtüsü, yoğurt, gazoz, makarna ve kızarmış patates dağıtarak okuyucusunu aydınlatmayı hedefleyen gazetelerimiz, şimdi asıl promosyon kimyâsını keşfettiler: "English". Ne onunla ne onsuz! Ecnebî lisan,

Şimdiki nesil nasıl söylüyor bilmiyorum; biz "da'vâ" derdik! Üst dudağında yeni beliren tüylerin "çıksam mı, çıkmasam mı" derdiyle bin tereddüt geçirdiği bir demde, kendisini ailesine, yakın çevresine, karşı cinse ve daha önemlisi bütün hayata isbat mükellefiyetinin ağır yükü altında bocalarken birilerinin ağzından duyduğu o