İşte hepimizin anayasası için bir yol
Yeni Meclis daha besmele çekmeden patlak veren boykot patırtıları, bir seçimi arızasız tamamlamış olmanın keyfini bırakmadı; bu durumda bu Meclis’in yeni bir anayasa yapacak iyi niyeti taşıyıp taşımadığı şüpheli hâle geliyor.
Özellikle muhalefet kanadının yeni anayasa çalışmalarına katılmamak veya engellemek konusunda daha şimdiden mâzeretleri hazır görünüyor.
Olabilir; Meclis’i devre dışı bırakmak isteyen güçler ve onlara âlet olanlar 2007 yılında uğradıkları âkıbeti unutmuş olabilirler; biz yine de şimdiden yeni bir anayasa yapmak için üzerimize düşeni yapabiliriz.
Bir okuyucumun ilginç ve mâkul bir proje teklifi var, meseleyi şöyle özetliyor: “Ülkemizde internet kullanımı üst seviyelerde, özellikle sosyal ağlar dünya üzerinde herhâlde en çok bizde kullanılıyor; madem geleceğin anayasasını yapacağız o zaman toplumsal katılımın en üst seviyede gerçekleşebileceği interneti neden kullanmayalım?”
Sonra ayrıntılara giriliyor:
Meselâ, Meclis Başkanlığı veya hükümet veya iktidar partisi tarafından ‘yenianayasa.com.tr’ adıyla bir site kurulur. Siteyi yöneten sorumlular 4 ayrı kategoride siteye giriş imkânı sağlar:
1\. Sitenin moderatörleri (site tasarımından anlayan yöneticiler) için olan site yönetici girişi. Bu yöneticiler, madde ekleme, madde silme veya üyelere cevap verme gibi hakları olan kişilerdir.
2\. AK Parti’nin anayasa taslağını hazırlayan anayasa hukukçuları için ayrı bir giriş.
3\. Konuya hukuki ve bilimsel açıdan katkıda bulunabilecek diğer anayasa hukukçuları, bilim, fikir ve siyaset adamları, kanaat önderleri, sanatçılar için ayrı bir giriş imkânı. Bu kişiler davet usûlüyle veya müracaatla görüş bildirme hakkı verilmiş üyelerdir.
4\. Konuya ilgi duyan sıradan vatandaşların üye olarak yorum yapabilecekleri üyelik işlemiyle kazanılan giriş türü.
Web sitesinde anayasanın genel başlıkları liste hâlinde sol menüye konulabilir. Görüş, yorum veya teklif yapmak isteyen kişi, genel başlığın hangi alt dalında fikir açıklamak istiyorsa o sekmeyi tıklar. Açılan sayfada üye, ekranında önce eski anayasanın ilgili maddesini sonra da diyelim ki AK Parti’nin aynı konuda çıkarmayı düşündüğü maddeyi görmelidir. Daha sonra bu konuda sivil toplum kuruluşlarının teklifleri de yer almalıdır.
İsteyen her üye o maddelerle ilgili serbest yorumlar yapabilmeli, hakaret ve nefret suçu ihtiva etmeyen her katkı, sansürsüz hâliyle yayımlanmalı, her yorumun altında görüş sahibinin ismi bulunmalıdır.
Genel konular veya başlangıç kısmı için genel bir yorum kısmı düzenlenebilir. Moderatörler bu yorumları ilgili maddenin altına yerleştirebilir.
Yorumlar artıp geliştikçe anayasa uzmanları, üzerinde genel mutabakat sağlanmış konuları hukuk diline aktararak genel taslağa ekleyebilir. Böylece yeni anayasa, çok sayıda yorum, görüş ve teklifle çok sayıda insanın ortak ürünü ve görüşü olarak bir taslak metin hâlini alır. Yüz binlerce fikir sahibinin katkı verdiği bu taslağın, temsil niteliği artık tartışma konusu olmaktan kurtulur.
Belirli zaman aralıklarıyla son şeklini kazanmış maddeler, site üzerinden oylamaya konulabilir ve nihayet anayasa önce Meclis’te oylanır ve ardından halkoyuyla kesinlik kazanır; aynı usûl, daha sonra Meclis çalışmalarına katkı olsun diye kanunlar hakkında da izlenebilir. Böylece Türkiye, belki de demokrasi tarihinde ilk defa, yüz binlerce, hatta pekâlâ milyonlarca insanın ortak katkısıyla kendi anayasasını geliştirip, sağlıklı bir toplumsal mutabakat örneği verebilir.
Bu teklifi geliştiren Suat Akyüz’ü kutluyorum, eline sağlık; genellikle yazarlar okuyucularından, “Tam da düşünüp kâğıda geçiremediğim şeyleri ifade etmişsiniz” yollu övgü mektupları alır; bu örnekte tersi oldu, okuyucum, öteden beri zihnimden geçen ama ayrıntılarını düşünemediğim bir konunun teknik altyapısını bir tasarı hâlinde biçimlendirmeye yardım etti.
Bu Meclis anayasa yapmaya istekli olsa da olmasa da, web sitesi üzerinden toplumun kendi anayasasını şekillendirme uygulamasına hemen geçmemek için sebep görünmüyor. Meclis Başkanlığını veya AK Parti yöneticilerini bu güzel teklifi hayata geçirmeye davet ediyorum.